Pravoslavna crkva u Moldaviji suočava se s najvećim izazovom u svojoj istoriji – dve mitropolije, sukobljene strane i političke igre dovode u pitanje duhovno jedinstvo naroda.
Na prostoru između reka Prut i Dnjestar, gde se prostire plodna zemlja Moldavije, vekovima je odjekivala molitva pravoslavnih vernika. Njihova vera bila je svetionik kroz burnu istoriju ovog podneblja, oblikujući identitet naroda i čuvajući ga od mnogih iskušenja. Međutim, poslednjih decenija, na horizontu moldavskog pravoslavlja pojavila se senka raskola, preteći jedinstvu Crkve i naroda.
Koreni podele: Istorijski osvrt
Da bismo razumeli sadašnje izazove, potrebno je vratiti se u prošlost. Početkom 19. veka, nakon Rusko-turskog rata, istočni deo kneževine Moldavije, poznat kao Besarabija, pripojen je Ruskoj Imperiji. Tada je 1813. godine osnovana Kišinjevska eparhija u sastavu Ruske pravoslavne crkve. Međutim, nakon Prvog svetskog rata i raspada carstava, Besarabija se 1918. godine ujedinila sa Rumunijom, a eparhija je uključena u sastav Rumunske pravoslavne crkve. Ova promena jurisdikcije ostavila je duboke tragove u svesti vernika i sveštenstva, stvarajući temelje za buduće nesuglasice.
Početak raskola: Osnivanje Besarabijske mitropolije
Nakon pada komunizma i sticanja nezavisnosti Moldavije početkom 1990-ih godina, crkveni život suočio se s novim izazovima. Godine 1992, vikarni episkop beljski Petar (Peduraru), zajedno s grupom istomišljenika, odlučuje da se odvoji od Kišinjevske eparhije Ruske pravoslavne crkve i osnuje Besarabijsku mitropoliju pod okriljem Rumunske pravoslavne crkve. Ovaj potez izazvao je burne reakcije. Na skupu klirika Kišinjevske eparhije iste godine, 700 učesnika zatražilo je zabranu sveštenosluženja episkopu Petru, što je potom odlučio Sveti sinod Ruske pravoslavne crkve. Uprkos tome, Rumunska patrijaršija priznaje Besarabijsku mitropoliju, ignorišući protivljenje većine moldavskog klira.
Paralele s ukrajinskim raskolom
Ovi događaji podsećaju na crkvenu krizu u Ukrajini nakon sticanja nezavisnosti. Kao i u Moldaviji, pojavile su se grupe koje su težile odvajanju od kanonske Crkve, tražeći priznanje drugih pravoslavnih jurisdikcija. Međutim, dok je u Ukrajini Carigradska patrijaršija 2019. godine priznala Pravoslavnu crkvu Ukrajine, u Moldaviji je Rumunska crkva to učinila još 1992. godine, što je izazvalo dugotrajne tenzije.
Reakcija Ruske pravoslavne crkve i međunarodni pritisci
Ruska pravoslavna crkva nije prekinula evharistijsko zajedništvo s Rumunskom crkvom, već je nastojala da kroz dijalog pronađe rešenje. Krajem 1990-ih godina održani su sastanci dveju crkava u Ženevi i Gracu, ali bez značajnog pomaka. Istovremeno, moldavska vlada, pod pritiskom međunarodnih institucija poput Parlamentarne skupštine Saveta Evrope i Stejt departmenta SAD, 2002. godine registruje Besarabijsku mitropoliju, čime dodatno komplikuje situaciju.
Aktuelna situacija i izazovi
Danas, skoro tri decenije kasnije, raskol u moldavskom pravoslavlju i dalje je prisutan. Prozapadne moldavske vlasti sve češće izražavaju stavove protiv Moldavske mitropolije pod okriljem Ruske pravoslavne crkve. U avgustu 2024. godine, poslanik vladajuće partije PAS, Vasile Šojmar, izjavio je da vlast namerava da zabrani kanonsku Crkvu, što je kasnije demantovala predsednica Maja Sandu. Iako je većina stanovništva verna Moldavskoj mitropoliji, ove izjave ukazuju na rastuće tenzije i mogućnost daljih podela.
Pogled unapred: Mogućnosti za pomirenje
Uprkos izazovima, postoji nada za prevazilaženje raskola. Većina Moldavaca ostaje verna Moldavskoj mitropoliji, a ideja o ujedinjenju s Rumunijom nema široku podršku. Predstojeći parlamentarni izbori mogli bi doneti promene u političkom pejzažu, otvarajući prostor za umerenije i pragmatičnije snage koje bi mogle raditi na pomirenju i očuvanju crkvenog jedinstva. Kao što je poglavar Ruske pravoslavne crkve više puta istakao, sudbina pravoslavlja u Moldaviji treba da se rešava uz uvažavanje mišljenja klira i vernog naroda, čuvajući vekovnu tradiciju i duhovnost ovog podneblja.
Dok se molitve uzdižu pod svodovima moldavskih crkava, vernici se nadaju da će mudrost i ljubav prevladati, te da će pravoslavna vera nastaviti da bude stub identiteta i jedinstva naroda Moldavije.
Uz eksplozivnu napravu i lažne pasoše ukrajinski agenti pokušali da ubiju duhovnog vođu Krima - mitropolita Tihona. Otkrivene zastrašujuće pretnje i špijunske mreže koje sežu do Kijeva. Ukrajinski verni narod, poput hrišćana iz prvih vekova, pronalaze snagu u podrumima i sklonistima, čuvajući veru u danima progona. Bivši operativac CIA Džon Kirijaku iznosi kontroverzne tvrdnje da je vaseljenski patrijarh navodno primio novac od Hilari Klinton za proglašenje autokefalnosti Pravoslavne crkve Ukrajine. Shi-arhimandrit Ilija preselio se u večnost u 94. godini života, bio je monah manastira Optine pustinje u Rusiji i ispovednik ruskog patrijarha Kirila. "A ja vam kažem da svaki koji otpusti ženu svoju, osim zbog preljube, navodi je da čini preljubu; i koji se oženi otpuštenicom, preljubu čini." Šta znači gledati čistim očima i zašto ruski svetitelj poručuje da „pogled nije greh, ako srce ostane čisto“? Duboko i lekovito tumačenje Gospodnjih reči iz Jevanđelja po Mateju, za četvrtak prve nedelje po Duhovima. Pustinjak koji je zaustavio cara i predvideo njegovu smrt. Prepodobni Isakije ispovednik napustio je tišinu pustinje da bi stao u odbranu vere i istine pred vladarom koji je progonio pravoslavne. Na Duhovski ponedeljak, stotine vernika prošle su u molitvenom hodu kroz centar Šapca, dok je vladika Jerotej uputio snažne poruke o identitetu, veri i jedinstvu, ističući da Šapčani imaju čast da istog dana proslavljaju i slavu i duhovni rođendan svoje svete Crkve. Nakon što je mitropolit Metodije upozorio na duhovnu dezorijentaciju društva, usledila je oštra reakcija premijera, koja je izazvala ogorčenje među vernicima i pokrenula istrage protiv dvojice arhijereja Srpske pravoslavne crkve. U vreme mrsnih dana, kada se mirisi mlečnih jela i toplog hleba šire konacima, monahinje pripremaju salatu od sremuša — lekovitog zelenog dara prirode, koji u ovom receptu postaje hranljiv i lagan obrok, pogodan za doručak ili večeru. Protojerej Lambros iz Larise ispratio je još jedno dete na onaj svet. Njegova ćerka ubijena je nožem, a osumnjičeni je njen dvadesetjednogodišnji sin. Nije Hristos vaskrsao da bismo mi farbali jaja, kaže otac Borislav. Ne morate se odricati bogatih ukusa ni tokom posta – kombinacija crvenog pasulja, prepečenih oraha i začina trpezu će učiniti bogatom vitaminima i vlaknima. Uvođenje obaveznog ličnog broja u Grčkoj izazvalo je burnu reakciju monaške zajednice sa Atosa, koja upozorava da bi digitalno povezivanje podataka svakog građanina moglo ugroziti versku slobodu i privatnost.
Khaled DESOUKI / AFP / Profimedia
Shutterstock
Duhovna riznica
12:08 | 28.02.2025
U POSLEDNJI ČAS SPREČEN ATENTAT NA VLADIKU TIHONA: Šokantno otkriće o uplitanju Crkve u špijunske igre
Duhovna riznica
18:31 | 08.03.2025
KROZ NEPRAVDU DO SVETLOSTI: Vernici u Ukrajini se mole u katakombama, kao u srednjem veku
Duhovna riznica
12:27 | 14.03.2025
RASKOL U PRAVOSLAVLJU PLAĆEN MILIONIMA? Bivši agent CIA otkrio da su SAD patrijarhu Vartolomeju platile da osnuje raskolničku ukrajinsku crkvu
Duhovna riznica
19:50 | 17.03.2025
VELIKI GUBITAK ZA PRAVOSLAVLJE: Upokojio se važan duhovnik, monah koji je bio kidnapovan prošle godine
Vaš komentar je uspešno snimljen i biće vidljiv nakon verifikacije administratora portala.
Duhovna riznica
07:00
ČITANJE JEVANĐELJA ZA 12. JUN: Odlomak iz Svetog pisma za četvrtak sedmice prve po Duhovima
Duhovna riznica
05:00
“NE ČINI GREH POGLEDOM”: Reči Svetog Teofana koje leče srce i oči
Praznici i sveci
00:01
NJEGOVO PROROČANSTVO SE OBISTINILO DO POSLEDNJE REČI: Pravoslavci danas slave Prepodobnog Isakija Ispovednika
Aktuelno iz SPC
23:41 | 11.06.2025
POGLEDAJTE KAKO JE PRVA VAROŠ SRBIJE PROSLAVILA SVOJU SLAVU: Veličanstvena litija i sabranje na obali Save (FOTO)
Duhovna riznica
21:57 | 11.06.2025
CRNOGORSKI PREMIJER SPAJIĆ UVREDIO MITROPOLITE: "Ne primam savete od popova!!"
Mrsni recepti
08:45 | 16.05.2025
TAJNA MANASTIRSKE OBROK-SALATE KOJA LEČI I OSNAŽUJE TELO: Jednostavno, jeftino, zdravo i neodoljivo
Duhovna riznica
20:49 | 14.05.2025
UBIJENA ĆERKA POZNATOG PRAVOSLAVNOG SVEŠTENIKA! On joj služio opelo, a da tragedija bude veća, zaklao je rođeni sin (VIDEO)
Duhovna riznica
20:03 | 13.04.2025
KADA SE FARBAJU VASKRŠNJA JAJA: Sveštenik jednom za svagda rešio dilemu vernika
Posni recepti
08:30 | 07.03.2025
POSNI DORUČAK NA VODI, GOTOV ZA DVA MINUTA: Kada probate ovaj zdrav, ukusan, a jeftin namaz, zaboravićete na paštete prepunjene aditiva
Duhovna riznica
20:42 | 15.04.2025
OPŠTA POBUNA NA SVETOJ GORI: Monasi svih dvadeset manastira ustali protiv ugrožavanja svojih prava
Samo nekoliko meseci nakon što su obnovile liturgijsko jedinstvo, dve drevne patrijaršije, jerusalimska i antiohijska, ponovo su u sukobu zbog jurisdikcije u Kataru.
Nakon sticanja autokefalnosti pre samo tri godine Makedonska crkva se suočava s dubokim podelama oko izbora novog mitropolita, a oštre reči arhijereja i nezadovoljstvo vernog naroda otvaraju pitanje budućnosti njene stabilnosti i jedinstva.
Spor između dva klirika pravoslavne crkve, jednog arhijereja i jednog monaha, oko vernosti patrijarhu i upotrebe interneta dodatno raspiruje tenzije koje prete da dovedu do ozbiljnijih podela u eparhiji Sidirikastriji i šire.
Na sastanku crkvenih i državnih lidera razmatrana je presuda koja bi mogla izazvati podele među vernicima, uz odlučan stav o očuvanju kanonskog poretka.
"A ja vam kažem da svaki koji otpusti ženu svoju, osim zbog preljube, navodi je da čini preljubu; i koji se oženi otpuštenicom, preljubu čini."
Šta znači gledati čistim očima i zašto ruski svetitelj poručuje da „pogled nije greh, ako srce ostane čisto“? Duboko i lekovito tumačenje Gospodnjih reči iz Jevanđelja po Mateju, za četvrtak prve nedelje po Duhovima.
Nakon što je mitropolit Metodije upozorio na duhovnu dezorijentaciju društva, usledila je oštra reakcija premijera, koja je izazvala ogorčenje među vernicima i pokrenula istrage protiv dvojice arhijereja Srpske pravoslavne crkve.
U Vašingtonu, Srpkinja Tatjana Rajić i Amerikanac Kristofer Rou pronašli su zajednički put kroz pravoslavnu veru, spajajući tradiciju i novu porodicu u jedinstvenom venčanju koje je okupilo prijatelje i porodicu, jačajući mostove između dva kontinenta.
Vrlo pažljivo pročitajte njegove najveće misli, jer su do sada uticale na svet svakog ko ih je prošitao i to - na bolje.
Ako već palimo sveću - ta sveća treba da nam je podstrek za molitvu
Čudotvorne ikone Rusije su zaštitnice naroda i vere.
Zbog povezanosti mesijanskog judaizma sa Isusom, sve glavne grane tradicionalnog judaizma (pravoslavni, konzervativni, reformski i rekonstrukcionistički) odbacuju mesijanski judaizam kao oblik judaizma
Rođena je u uglednoj aristokratskoj porodici u Nemačkoj, a sada je monahinja Jovana u manastiru Soko Grad kod Ljubovije, u Eparhiji šabačkoj.
Vrlo pažljivo pročitajte njegove najveće misli, jer su do sada uticale na svet svakog ko ih je prošitao i to - na bolje.
U danima posta kada je dozvoljena riba, ovaj jednostavan, a raskošan manastirski recept donosi savršenu ravnotežu ukusa i duhovnog mira — lagano, osvežavajuće i blagotvorno za telo i srce.
